TT – Nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Văn Mùi là bậc đại thụ trong làng nhiếp ảnh Việt Nam. Nhắc đến lịch sử nhiếp ảnh Việt Nam không thể không nhắc đến di sản nhiếp ảnh độc đáo với nhiều kỹ thuật như tráng phim hai nước thuốc trị độ tương phản, bán đảo âm, bán đảo dương… của người nghệ sĩ nhiếp ảnh bậc thầy này.
Đi tìm người mẫu tóc trong ảnh
 |
| Bà Nguyễn Tú Quỳnh hiện nay với tập di cảo ảnh của nghệ sĩ Phạm Văn Mùi – Ảnh: Q.Thi |
Nổi tiếng nhất trong di sản nhiếp ảnh của ông phải kể đến các bộ ảnh Đôi dòng thác (1961), Duyên dáng (1962), Tâm tư (1963)… với hình ảnh một đôi thiếu nữ trong bộ áo dài trắng muốt, mái tóc dài mượt mà chấm gót tạo nên một vẻ đẹp nền nã, hoài cổ khó quên của phụ nữ Việt thời xưa.
Vậy, hai người mẫu với mái tóc dài trứ danh năm xưa đó là ai? Theo tiết lộ của bà Phạm Vân Loan (vợ tiến sĩ sử học Nguyễn Nhã) – con gái của cố nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Văn Mùi, hai người mẫu trong bức ảnh chính là hai chị em bạn học của bà thuở thiếu thời là bà Nguyễn Tú Quỳnh và Nguyễn Tú Loan. Theo lời kể của bà Phạm Vân Loan thì lúc còn sống, cụ thân sinh của bà thích chọn người mẫu là những người thân, bạn bè của gia đình. Như trong bức ảnh trò chơi dân gian Rải ranh (1952), một trong những cô bé người mẫu chính là chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bây giờ, người gọi nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Văn Mùi là bác ruột. Cả hai đều là dòng dõi của Phạm Thận Duật – vị quan từng giữ chức thượng thư bộ Hộ triều Nguyễn, người mà nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Văn Mùi gọi là ông cố nội.
 |
 |
| Đôi dòng thác và Duyên dáng – hai bức ảnh luôn gắn liền với tên tuổi của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Văn Mùi |
Với hai người mẫu tóc dài, người chị Nguyễn Tú Quỳnh hiện nay sống ở cư xá Phú Lâm (TP.HCM), còn người em Nguyễn Tú Loan định cư ở Mỹ. Khi tìm đến nhà bà Nguyễn Tú Quỳnh, nhắc lại chuyện bức ảnh, bà Quỳnh cười vui vẻ và nói rằng đó đã là một kỷ niệm xa xưa. Hồi đó, chị em bà Quỳnh là bạn học với bà Phạm Vân Loan nên hay qua nhà bà Loan chơi. Một hôm, cụ Mùi kêu hai chị em lại và dặn rằng ngày mai hãy đến để ông chụp cho hai chị em vài bức hình. Nguồn gốc ra đời của bộ ảnh đơn giản là vậy!
Trong hai bức ảnh Đôi dòng thác, Duyên dáng thì bà Quỳnh là người phía trong, còn em gái bà là người phía ngoài. Em gái bà cũng là người mẫu cho bức Tâm tư của cụ Phạm Văn Mùi. Nhớ về mái tóc tuổi trăng tròn dài chấm gót ngày đó, bà Quỳnh kể ấy là do cha mẹ bà muốn thế. Ngày đó Sài Gòn ở thập kỷ 1960, các cụ còn hoài cổ, không muốn con gái mình cắt tóc ngắn theo các kiểu thời thượng. Nhưng để nuôi mái tóc dài đó thì chị em bà cũng nhiều khó khổ, mỗi lần gội đầu là mỗi lần khó. Bà Quỳnh kể lại tóc cô em Tú Loan dài hơn tóc bà, một lần đạp xe đi học vì vô ý mà mái tóc bị cuốn vào xích xe khiến em gái bà phải nhập viện mấy ngày. Để mái tóc dài phiền hà vậy, nhưng mãi đến khi hai chị em vào trường trung cấp y tá thì cha mẹ bà mới cho phép cắt tóc ngắn theo quy định của trường.
Năm tháng đã đi qua, kiểu tóc này đã không còn hợp thời nữa. Nhưng trong những tác phẩm của nghệ sĩ Phạm Văn Mùi thì hình ảnh của mái tóc, tà áo dài đó vẫn là một tài sản rất đáng trân trọng của nhiếp ảnh Việt Nam. Những lần triển lãm ảnh của nghệ sĩ Phạm Văn Mùi, bà Phạm Vân Loan không quên mời bà Nguyễn Tú Quỳnh đến chung vui. Còn nhắc chuyện chị em bà Nguyễn Tú Quỳnh, Nguyễn Tú Loan là người mẫu của những bức ảnh năm xưa thì chưa hẳn đã có nhiều người biết!
QUANG THI
Source: Báo Tuổi Trẻ